Iðnaðarráðherra hefur svarað fyrirspurn minni á Alþingi um mat á fjórða orkupakkanum. Þar er lýst hefðbundinni meðferð með skipan vinnuhóps og öðru í þeim dúr en ekkert minnst á að í undirbúningi séu lögfræðilegar álitsgerðir sem reyndust þýðingarmiklar í umræðum liðins árs um þriðja orkupakkann. Þær komu fyrst fram fáum vikum áður en málið var rætt á Alþingi vorið 2019. Þá voru tvö ár liðin frá því Ísland skuldbatt sig á vettvangi EES til að innleiða þriðja orkupakkann. Talið var af hálfu stjórnvalda að þá skuldbindingu mætti ekki afturkalla þrátt fyrir ákvæði ESS-samningsins í gagnstæða átt.
Spyrna þarf við fótum
Þriðji orkupakkinn dró fram að stjórnvöld telja sér ekki heimilt að neita að taka upp í landslög Evrópureglur þótt þær kunni að rekast á stjórnarskrá og gangi gegn fullveldi þjóðarinnar yfir auðlindum sínum. Gegn þessu stóð Miðflokkurinn einn flokka.
Mikil tíðindi urðu á vettvangi Evrópusambandsins með dómi þýska stjórnlagadómstólsins 5. maí sl. Dómurinn ber með sér yfirlýsingu um að Þýskaland sé sjálfstætt ríki sem aðild á að samstarfi fullvalda ríkja en ekki runnið inn í evrópskt ríkjasamband. Líkt er okkur Íslendingum farið. Við getum ekki látið undan kröfum um afsal forræðis yfir auðlindum okkar. Raforkan er ekki eina dæmið um þjóðarhagsmuni. Innflutningur hráa kjötsins ógnar dýraheilbrigði og lýðheilsu og verður að hrinda með lagasetningu. Tími er kominn til að Íslendingar spyrni fast við fótum og fari þar að dæmi Þjóðverja í síðasta mánuði.
Viðvaranir sérfræðinga
Lögfræðilegir ráðunautar ríkisstjórnarinnar, Friðrik Árni Friðriksson Hirst og Stefán Már Stefánsson, lýsa í áliti sínu hættu á árekstrum við stjórnarskrá. Þeir lýsa hvernig erlendum aðilum eru falin a.m.k. óbein áhrif á skipulag, ráðstöfun og nýtingu mikilvægra orkuauðlinda þjóðarinnar verði lagður sæstrengur undir Evrópureglum að ströndum landsins. Þeir vara við hættu á samningsbrota- og skaðabótamálum. Slík mál gætu risið ef Orkustofnun hafnaði beiðni um tengingu við raforkukerfið af hálfu fyrirtækis sem borið gæti Evrópureglur fyrir sig. Sést af áliti lögfræðinganna að við þessar aðstæður yrði fátt um varnir.
Svar ráðherra ber með sér að engir lærdómar hafi verið dregnir af þriðja orkupakkanum. Hinn stjórnskipulega þátt og aðrar lögfræðilegar spurningar þarf að kanna mun fyrr í ferlinu en gert var. Nú er rétti tíminn til að leita álits sérfræðinga á fjórða orkupakkanum áður en það er orðið of seint.
Höfundur: Ólafur Ísleifsson, þingmaður Miðflokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður
Pistillinn birtist í Morgunblaðinu þann 16. júní, 2020