Oft var þörf en nú er nauðsyn að byggja upp Skógarstrandarveg

Þann 25. febrúar síðastliðinn mælti ég fyrir þingsályktun um hagkvæmnisathugun á uppbyggingu á Skógarstrandarvegi á Snæfellsnesi. Málið var lagt fram 148. þingi af Bjarna Jónssyni og á síðasta þingi en hlaut ekki afgreiðslu. Tillagan hljóðar um að Alþingi feli samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra að hlutast til um að gerð verði fjölþætt hagkvæmnisathugun á uppbyggingu Skógarstrandarvegar á norðanverðu Snæfellsnesi, milli Búðardals og Stykkishólms, sem heilsársvegar. Athugunin taki til samfélagslegra og byggðarlegra áhrifa þess að efla þannig samgöngur á milli byggðarlaga á norðanverðu Snæfellsnesi, um Dali, í Reykhólasveit, um sunnanverða Vestfirði og norður á Strandir. Sérstaklega verði litið til styrkingar svæðisins sem eins atvinnu- og þjónustusvæðis, uppbyggingar ferðaþjónustu og vegaöryggis. Lagt er til að ráðherra leggi niðurstöður hagkvæmnisathugunarinnar fyrir Alþingi ásamt kostnaðaráætlun vegna uppbyggingarinnar í síðasta lagi 1. apríl 2021.

Rannsókn sem gerð var á slysatíðni á vegum á árunum 2007–2010 undir stjórn Þórodds Bjarnasonar leiddi í ljós að Skógarstrandarvegur var einn þriggja hættulegustu vegarkafla landsins, hvorki meira né minna. Ekki er ástæða til að ætla að þetta hafi breyst til batnaðar þar sem fréttir af umferðaróhöppum á þessum vegi eru tíðar enda ástand hans bágborið. Ljóst er að hann stendur engan veginn undir þeirri umferð sem þar er né því hlutverki sínu að mynda greið tengsl milli byggðra bóla, þar sem hann liggur. Viðhald og endurbætur á þessum vegi hafa nánast engar verið á undanförnum árum og áratugum og lítill gaumur verið gefinn að mikilvægi hans fyrir greið samskipti á milli byggðarlaga og eflingu ferðaþjónustu og viðskipta innan þessa svæðis. Allur vegurinn er á láglendi meðfram sjó og enga fjallvegi yfir að fara sem teppast fyrstir vegna veðurs eða snjóalaga. Það yrði því fyrirhafnarlítið að halda uppbyggðum Skógarstrandarvegi opnum allt árið um kring.

Í þingsályktun nr. 41/150, um samgönguáætlun fyrir árin 2020–2034, kemur fram að kostnaður við framkvæmdir á Skógarstrandarvegi sé 4 milljarðar kr. Á fyrsta tímabili, 2020–2024, fari 100 millj. kr. í framkvæmdir á veginum, 850 millj. kr. á 2. tímabili áætlunarinnar, 2025–2029, og á 3. tímabili, 2030–2034, 3,1 milljarður. Ekki liggur fyrir hvenær áætlað er að verkinu verði lokið en ljóst er af samgönguáætlun að það verður í það minnsta ekki á næstu 15 árum.

Slík bið eftir nauðsynlegum úrbótum á veginum er ótæk og mikilvægt að fjármögnun framkvæmdarinnar verði tryggð fyrr. Með eflingu samgangna um norðanvert Snæfellsnes og innanverðan Breiðafjörð opnast nýir möguleikar til margvíslegs samstarfs og bættrar þjónustu, svo sem í heilbrigðis- og menntamálum. Eins og staðan er nú þurfa íbúar þeirra byggðarlaga sem tengd verða saman með uppbyggðum heilsársvegi um Skógarströnd oftast að ferðast um langan veg til að komast á milli svæða þótt vissulega sé hægt að komast um illfæran veginn hluta ársins eins og hann er í dag.

Þessar byggðir eiga sumar hverjar í vök að verjast í atvinnu- og byggðarlegu tilliti. Þegar horft er til aukinnar ferðaþjónustu er svæðið uppfullt af náttúrufyrirbrigðum, sögu og menningarhefðum sem gætu staðið undir uppbyggingu ferðaþjónustu ef greiðar samgöngur væru fyrir hendi.

Umsagnir frá því í janúar 2020 sem voru sendar þegar samgönguáætlanir, bæði til skamms tíma og lengri tíma, voru til umræðu í umhverfis- og samgöngunefnd. Meginmál þeirra fjallaði um að auka jákvæða byggðaþróun og stefna að því að auka lífsgæði um land allt með bættum samgöngum og styrkja þann grunn sem nauðsynlegur er til að efla fjölbreytta atvinnu og bæta samkeppnishæfni, svo sem með betri aðgangi að þjónustu.

Þar er sagt að hlutur Dalabyggðar sé ekki mikill í samgönguáætlun og seint farið í verkefni og ekki uppfyllt markmið áætlunarinnar varðandi samgöngur innan sveitarfélagsins. Í umsögn frá Kristjáni Sturlusyni, sveitarstjóra í Dalabyggð segir:

„Vegakerfi Dalabyggðar er með því verra sem gerist og er sveitarfélagið í 70. sæti af nær jafnmörgum sveitarfélögum á landinu yfir hlutfall vega með bundnu slitlagi. Tíðni umferðarslysa er einnig einna mest í Dalabyggð og er vegakerfið innan sveitarfélagsins það fimmta hættulegasta á landinu samkvæmt skýrslu sem nefnist Samgönguáætlun Vesturlands og unnin var á vegum Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi á árinu 2017. Nýlega hafa verið dregnar fram þær upplýsingar að vegur 54 er annar hættulegasti vegur á Vesturlandi.“

Bæjarstjórinn í Stykkishólmi, Jakob Björgvin Jakobsson, sendi ítarlega umsögn um tillögudrögin sem voru til umræðu í fyrra. Þar segir m.a.: „Þar sem Skógarstrandarvegur er hluti grunnnetsins samkvæmt samgönguáætlun mætti ætla að hann væri forgangsatriði við ráðstöfun fjármuna á samgönguáætlun líkt og markmið hennar kveða á um, en það endurspeglast hins vegar ekki í fyrirliggjandi samgönguáætlun. Það er því óhjákvæmilegt að gera þá kröfu að fyrirliggjandi samgönguáætlun verði breytt með tilliti til mikilvægis vegarins sem hluti af grunnneti samgöngukerfisins og framkvæmdum verði flýtt þannig að vegurinn komi til framkvæmda á fyrsta tímabili samgönguáætlunar.“

Bæjarstjórnin færir fjölmörg rök til stuðnings máli sínu, m.a. að núverandi ástand Skógarstrandarvegar sundri byggðum í stað þess að góður vegur myndi auka samvinnu og stuðla að sameiningu byggðar. Vegurinn hafi í raun virkað sem hraðahindrun á atvinnuþróun og uppbyggingu á svæðinu, sér í lagi í Dalabyggð og hafi einnig verið það fyrir fjölmörg fyrirtæki. Ástandið í dag sé óboðlegt og hafi verið lengi. Þá bendir Jakob Björgvin á að út frá öryggissjónarmiðum sé vegurinn um Skógarströnd meðal hættulegustu vegarkafla landsins og miðað við núverandi ástand hamli hann uppbyggingu ferðaþjónustu og dragi úr framþróun í ferðamálum.

Kaflinn inn Skógarströnd og inn í Dali og tengingin við þá vegi sem hafa verið byggðir upp í austurendann hefur gleymst og setið á hakanum. Menn voru svo fegnir á sínum tíma þegar vegurinn kom yfir Vatnaleið á Snæfellsnesi sem leysti af hólmi gamla Kerlingarskarðið, og gerði það að verkum að ófærð heyrir nánast sögunni til yfir norðan og sunnanvert Snæfellsnes. En nú er kominn tími til að ráðast í frekari vegabætur. Rök fyrir þeim eru náttúrlega öryggissjónarmið og atvinnuuppbygging á svæðinu og svo er það ferðamannastraumurinn sem fer vonandi af stað á þessu ári að einhverju leyti. Þungaflutningar yrðu styttri og öruggari en þungaflutningabílar sem keyra mikið þungavöru norður og vestur og suður frá Vestfjörðum og að norðan fara ekki þessa leið vegna þess að vegurinn er ónýtur.

Uppbygging vegarins myndi greiða samgöngur og allt það sem hér hefur verið talið upp mjög mikið. Ég ætla að gera það að lokaorðum mínum að oft var þörf en nú er nauðsyn að byggja upp Skógarstrandarveg.

 

Sigurður Páll Jónsson, þingmaður Miðflokksins í Norðvesturkjördæmi
Greinin birtist í Skessuhorni þann 10. mars, 2021