Á að endurtaka hér mistök Norðurlanda?

Hvað segja þau sem tala sem þinglýstir eigendur góðmennsku og mannúðar um stefnu dönsku ríkisstjórnarinnar?

Reynslan sýnir án vafa að skipulag hælisleitendamála hér á landi er ófullnægjandi. Lög um útlendinga fela í sér tilboð til fólks hvaðanæva úr heiminum að freista gæfunnar hér á landi á kostnað ríkissjóðs. Framboð á ókeypis gæðum á borð við framfærslu og húsnæði kallar á eftirspurn eftir slíkum gæðum. Kostnaður ræðst af fjölda þeirra sem ákveða að koma hingað til lands til að sækja um alþjóðlega vernd. Þetta jafngildir því að ríkissjóður sé með opinn krana í útgjöldum til málaflokksins. Ekkert ríki sem vill ástunda ábyrga fjármálastjórn getur leyft sér að haga málum með slíkum hætti.

Rangur kúrs

Stefnuskekkjan í málefnum hælisleitenda felst í að hér á landi er enn fylgt stefnu sem nágrannalönd á Norðurlöndum fylgdu með afleiðingum sem flestum eru kunnar. Forsætisráðherra Danmerkur lýsir stefnunni sem mistökum. Forsætisráðherra Svíþjóðar viðurkennir mistök með því að segja stefnuna hafa leitt af sér aukna glæpatíðni í landinu. Ætlum við ekki draga lærdóma af reynslu Norðurlanda? Samt er fjöldi hælisumsókna hér fimmfaldur á við Danmörku og Noreg og sömuleiðis fjöldi samþykktra umsókna. Við göngum lengra en Svíar. Rangan kúrs verður að leiðrétta. Hluti þeirrar leiðréttingar er að styðja fólk sem vill hverfa aftur til síns heima eins og Danmörk gerir og eins og heimild er til í gildandi lögum hér á landi.

Verjum fé betur en nú er gert

Til Íslands hafa flutt tugþúsundir til að starfa hér og taka þátt í íslensku samfélagi. Heilu atvinnugreinarnar reiða sig á vinnuframlag þessa fólks sem er velkomið hingað til lands. Ísland daufheyrist ekki við ákalli um hjálp í þeim flóttamannavanda sem skekið hefur heimsbyggðina undanfarin ár. Þetta er gert með móttöku kvótaflóttamanna í skipulögðu hjálparstarfi undir forystu Sameinuðu þjóðanna. Við viljum leggja okkar af mörkum í þessu starfi og hlúa sem best að því fólki sem hingað kemur á þessum forsendum. En við getum ekki haft opnar gáttir gagnvart fólki sem leitar hælis á grundvelli rangra upplýsinga og tilhæfulausra umsókna. Hinum ærna kostnaði við afgreiðslu erinda þeirra væri betur varið til að styðja við fólk í neyð á heimaslóð þar sem margfalt meira fæst fyrir hverja krónu en þeim sem varið er hér á landi. Með sanni má segja eins og danski forsætisráðherrann í stefnuræðu fyrir mánuði að við höfum brugðist fólkinu sem eftir situr og þar sem hægt væri að létta undir með miklu fleirum en gert er. Ísland á ekki að snúa baki við fólki í neyð.

Virða ber grunngildi

Í alþjóðlegu samstarfi styðja Íslendingar hugsjónir lýðræðis, mannréttinda og réttarríkis þar sem fólki er ekki mismunað eftir kynferði eða kynhneigð svo dæmi séu tekin. Enginn á að fá hæli hér nema lýsa yfir staðföstum vilja til að fylgja þessum vestrænu hugsjónum í orði og verki og virða þannig grunngildi íslensks samfélags.

Eignarréttur á góðmennsku og mannúð

Óbreytt fyrirkomulag í málefnum hælisleitenda fær ekki staðist. Opni kraninn á ríkissjóð gengur gegn ábyrgri stjórn fjármála. Opna tilboðið sem dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins og allir hinir handhafar góðmennsku og mannúðar standa fyrir skapar gróðafæri fyrir menn af misjöfnu sauðahúsi í fjarlægum löndum. Smyglarar sjá tækifæri í að hafa aleiguna af fólki fyrir að leiða það um borð í yfirfullar manndrápsfleytur til þess eins að drukkna í Miðjarðarhafinu eins og hefur orðið hlutskipti þúsunda barna, kvenna og karla. Skilaboð um að hér standi allar gáttir opnar gagnast engum betur en slíkum smyglurum og afbrotamönnum sem leitast við að misnota móttökukerfi hælisleitenda eins og Ríkislögreglustjóri hefur varað við í skýrslum. Danska ríkisstjórnin, stjórn jafnaðarmanna, systurflokks Samfylkingar, ætlar að hætta að taka við hælisleitendum á danskri grundu en opna móttökustöð í landi utan Evrópu. Hvað segja flokkssystkin Mette Fredriksen forsætisráðherra og fylgitungl þeirra um stefnu systurflokksins í Danmörku?

Fjárhagsleg ábyrgð

Nýtt fyrirkomulag í málefnum hælisleitenda þarf að fullnægja kröfum um fjárhagslega ábyrgð og skilvirkni. Velferðarkerfið þolir ekki opin landamæri. Sýnum fólki þá virðingu að draga það ekki á svörum og tökum upp 48 stunda reglu að norskri fyrirmynd. Förum að Dyflinnarreglugerð um að hælisumsóknir séu afgreiddar í því Evrópulandi sem umsækjandinn kemur fyrst til. Markmið breytinga þarf að vera að ná föstum tökum á útgjöldum vegna málefna hælisleitenda, leiðrétta stefnuskekkjuna í málaflokknum og beina því fé sem til ráðstöfunar er með skilvirkum hætti til þeirra heima fyrir sem mesta þörf hafa fyrir aðstoð.

Höfundur:  Ólafur Ísleifsson, alþingismaður Miðflokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður

Greinin birtist fyrst á Vísi þann 8. nóvember, 2020