Fyrir skömmu var samþykkt á Alþingi beiðni mín um að dómsmálaráðherra skilaði skýrslu um uppgang skipulagðra glæpahópa á Íslandi og viðbrögð við þeim. Þar verði gerð grein fyrir þeim aðgerðum sem hefur verið ráðist í og til stendur að ráðast í til að vinna gegn uppgangi skipulagðrar glæpastarfsemi eftir ítrekaðar ábendingar í skýrslum greiningardeildar ríkislögreglustjóra. Ærið tilefni er til að fá upplýst til hvaða úrræða hefur verið gripið í tilefni af viðvörunum greiningardeildarinnar, svo alvarlegar hafa þær verið.
Einnig er nauðsynlegt að í skýrslunni verði upplýst hvort lögð hafi verið áhersla á að fjölga lögreglumönnum sem rannsaka skipulagða glæpi og auka við rannsóknarheimildir. Hvort unnið hafi verið að því að efla frumkvæðislöggæslu við afbrotavarnir, m.a. með fjölgun almennra lögreglumanna sem henni sinna.
Mikilvægt er að greint verði frá því hvort ábendingum deildarinnar um rýmkuð rannsóknarúrræði lögreglu hafi verið tekin til skoðunar og þá tekið mið af því sem tíðkast erlendis.
Einnig þarf að upplýsa hvort aukin áhersla hafi verið lögð á farþegalistagreiningar við landamæraeftirlit og hvort til standi að auðvelda brottvísanir erlendra aðila sem verða uppvísir að afbrotum sem tengjast skipulagðri glæpastarfsemi.
Þá þyrfti að koma fram hvort gripið hafi verið til aðgerða til að koma í veg fyrir að þeir sem leita alþjóðlegrar verndar á Íslandi kunni, sökum bágrar félagsstöðu, að sæta misnotkun og kúgunum af ýmsum toga svo sem mansali og hvaða aðgerðir eru áformaðar til að vinna gegn slíku.
Beiðni mín snýr loks að því hvort gripið hafi verið til aðgerða til að koma í veg fyrir að glæpasamtök misnoti opinbera þjónustukerfið sem lið í skipulagðri starfsemi sinni. Þar er átt við bótakerfi, vinnumiðlun, móttökukerfi vegna flóttafólks og umsækjenda um alþjóðlega vernd og ýmsa félagslega aðstoð sem stendur þeim til boða.
Hér ræðir um misbresti sem lögreglan telur að berja þurfi í svo takist að afstýra því að skipulögðum glæpahópum vaxi ásmegin hér á landi. Eftir líkani löggæsluáætlunar um fjögur áhættustig er það niðurstaða greiningardeildarinnar að skipulögð glæpastarfsemi valdi „gífurlegri áhættu“ en það er alvarlegasta stigið. Deildin telur skipulagða glæpastarfsemi alvarlegustu ógn við samfélag og einstaklinga á Íslandi að náttúruhamförum frátöldum. Því er mikilvægt að bregðast við.
Karl Gauti Hjaltason, þingmaður Miðflokksins í Suðurkjördæmi
kgauti@althingi.is
Greinin birtist í Fréttablaðinu þann 6. maí, 2021