Fjármálaráðherra hefur undirritað samning ríkisins við Seðlabankann um svonefnd brúarlán eða viðbótarlán. Lánin eru með ríkisábyrgð sem bankarnir koma til með að veita fyrirtækjum sem uppfylla ákveðin skilyrði. Lánafyrirgreiðslan, sem er tímabundin, er hluti af aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar vegna veirufaraldursins. Fyrrnefndur samningur varðar mikla fjármuni eða um 50 milljarða króna. Hann er tæknilega flókinn bæði um framkvæmd og eftirlit. Óvíst er hversu mikið kemur til með að falla á ríkissjóð. Í nefndaráliti kemur fram að fjárlaganefnd eigi að fjalla um samninginn áður en hann er undirritaður.
Nefndarmenn í fjárlaganefnd fengu mjög skamman tíma til þess að kynna sér hann og einungis tvær klukkustundir til að skila inn skriflegum athugasemdum, svo mjög lá á að undirrita hann. Lagði ég áherslu á að nauðsynlegt væri að fá álit sérfræðinga á samningnum til að hægt væri að glöggva sig á álitaefnum. Ein umsögn barst og er frá Ríkisendurskoðun, sem varð að vinna hana í miklum flýti. Óskaði ég eftir því að fá að kalla til óháða sérfræðinga fyrir nefndina, eins og venjan er. Á það var ekki fallist. Svarið var að það væri mat fjármálaráðuneytisins að ekki væri eðlilegt að nefndin leitaði umsagna annarra aðila en Ríkisendurskoðunar. Lýsti ég yfir vonbrigðum í ljósi þess að slík vinnubrögð ganga á skjön við eftirlitshlutverk Alþingis og ganga í raun freklega á valdsvið þess.
Miðflokkurinn styður þær fyrirætlanir sem í samningum felast en verður í ljósi þess sem að framan greinir að lýsa fullri ábyrgð á framkvæmd samningsins og eftirlit með honum á ríkisstjórnina og stjórnarmeirihlutann. Fjárlaganefnd átti enga möguleika á að greina samninginn með óháðum sérfræðingum til að tryggja að markmið hans nái fram að ganga og að fyllsta öryggis sé gætt í meðferð ríkisfjár. Þetta eru óvönduð vinnubrögð og skrifast á ríkisstjórnarflokkana. Í samningnum eru annmarkar sem nauðsynlegt var að ræða frekar. Þannig benti Ríkisendurskoðun á augljósar hættur hvað varðar veðtryggingar. Lagði ég m.a. til að bætt yrði við skilyrði í samninginn sem hefði dregið úr áhættu ríkisins. Á það var ekki hlustað.
Mikilvægt er að koma fyrirtækjum til aðstoðar á fordæmalausum tímum, svo ekki þurfi að koma til uppsagna starfsfólks. Mikilvægt er að ráðdeildarsemi ríki í meðferð ríkisfjár og úrræðið verði ekki misnotað. Mestu skiptir að úrræðið dugi til að stuðla að því að rétta við atvinnureksturinn í landinu og vernda störf fólks.
Höfundur: Birgir Þórarinsson, þingmaður Miðflokksins og situr í fjárlaganefnd Alþingis
Pistillinn Birtist í Morgunblaðinu þann 20. apríl, 2020