Miðflokkurinn fékk samþykkta þingsályktunartillögu um gjaldfrjálsar krabbameinsmeðferðir við þingfrestun í lok júní með ákveðnum breytingum. Tillagan hafði áður verið lögð fram fyrripart ársins 2019 en þar sem hún kom þá seint fram hlaut hún ekki þinglega meðferð eins og það kallast. Tillagan var því aftur lögð fram haustið 2019 og í meðförum velferðarnefndar varð niðurstaðan sú að heilbrigðisráðherra yrði falið að meta hvernig lágmarka mætti kostnað sjúklinga vegna langvinnra og lífshættulegra sjúkdóma. Ráðherra skili Alþingi skýrslu þar að lútandi eigi síðar en 1. mars 2021. Eins mun fyrirsögn tillögunnar vera eftir þessar breytingar: tillaga til þingsályktunar um ráðstafanir til að lágmarka kostnað vegna krabbameinsmeðferðar og meðferðar við öðrum langvinnum og lífshættulegum sjúkdómum.
Við þingmenn Miðflokksins kölluðum eftir reynslusögum fyrir nokkrum misserum og segja má að þessi tillaga sé meðal annars afrakstur þeirra. Ein þessara sagna greindi frá því að áður fyrr hefði krabbameinsmeðferð verið gjaldfrjáls. Það er víða pottur brotinn og dæmi um að sjúklingar þurfi að dreifa greiðslum á kreditkortum vegna ferðalaga á Landspítala – háskólasjúkrahús (LSH) eða stofna til yfirdráttar á reikningi til þess að komast yfir útgjöld vegna ferðalaga þar sem endurgreiðsla berst viðkomandi mun seinna og dæmi eru um að ferðakostnaður fáist ekki að fullu greiddur. Sjúklingum er því mismunað á hverjum degi ef litið er til ferðakostnaðar, það geta ekki allir ferðast einir langan veg og sjaldnast er greitt fyrir fylgdarmann, auk þess sem fylgdarmaður verður oft af tekjum meðan á ferðalagi stendur. Þess vegna er það mikilvægt og eðlilegt að stjórnvöld liðki til með greiðslur til fylgdarmanna í huga þar sem það getur oft verið mjög kostnaðarsamt og erfitt fyrir fylgdarmenn sem oftast eru nánir aðstandendur að stíga inn á þann máta sem alla jafna ætti að vera í höndum fagfólks. Til að varpa enn betra ljósi á fjárhagslegar afleiðingar þá geta þær leitt til þess að tekjur sjúklings verði að lágmarksbótum, þrátt fyrir að hann hafi unnið mestan hluta ævinnar, greitt sína skatta og sitt til lífeyrissjóða. Fótunum er beinlínis kippt undan viðkomandi og kostnaður vegna ýmissa stoðlyfja er ekki niðurgreiddur, einnig má nefna tannlæknakostnað sem og tæknifrjóvganir. Aðstæður þeirra sem veikjast geta orðið það alvarlegar að þeir eigi vart fyrir grunnnauðsynjum síðustu daga mánaðar, þeir þurfa virkilega á aðstoð annarra að halda til þess að komast yfir næstu mánaðamót. Fjárhagsáhyggjur ofan í aðrar áhyggjur sem fylgja því að greinast með lífshættulegan sjúkdóm hafa alvarleg áhrif á andlega heilsu sjúklinga og draga úr möguleikum þeirra til þess að takast á við sjálfa sjúkdómsmeðferðina, sem oft er flókin og á stundum virðist hún óyfirstíganleg.
Það er því ljóst að mikil vinna þarf að eiga sér stað svo allir sitji við sama borð. Ef áfram á að einblína á að þjónusta við þá sem greinast með langvinna, lífshættulega sjúkdóma eins og krabbamein fari fram á einum stað á landinu þarf að láta hendur standa fram úr ermum. Það er nauðsynlegt að taka tillit til þess kostnaðar sem fylgir óhjákvæmilega þegar ferðast þarf um langan veg sem svo leggst ofan á allan annan kostnað. Það eru stór orð sem birtast í heilbrigðisstefnu fram til ársins 2030 og við þau þarf að standa. Íslenska heilbrigðiskerfið byggist á ákveðnum gildum sem almenn sátt er um í samfélaginu. Grunnhugmyndafræðin er sú að hið opinbera skuli tryggja öllum landsmönnum nauðsynlega heilbrigðisþjónustu, óháð efnahag eða öðrum aðstæðum.
Anna Kolbrún Árnadóttir
Þingmaður Miðflokksins.
Greinin birtist Í Morgunblaðinu 18.7.2020