Norðmenn afléttu stjórnskipulegum fyrirvörum varðandi þriðja orkupakkann í mars í fyrra. Eins og flestum er kunnugt munu reglugerðir orkupakkans þó ekki taka gildi hjá frændum okkar fyrr en Ísland hefur aflétt sínum fyrirvörum og verða þær þá í kjölfarið innleiddar inn í EES-samninginn og gilda fyrir þau þrjú lönd hans er tilheyra EFTA, þ.e. Ísland, Noreg og Liechtenstein.
Ekki voru allir á það sáttir hvernig innleiðingin í Noregi átti sér stað en samtökin Nei til EU hafa síðan safnað umtalsverðu fé, meira en milljón norskum krónum, og fara nú fram með mál gegn ríkinu með Ernu Solberg sem forsætisráðherra. Telja samtökin að ACER-hluti orkupakkans hafi ekki verið meðhöndlaður í samræmi við stjórnarskrá landsins, Grunnloven, og í því samhengi að 115. grein hennar hafi ekki verið framfylgt eins og ríkisstjórnin hefur haldið fram.
115. greinin segir til um að ef þrír fjórðu hlutar þingmanna Stórþingsins samþykkja, þá hafi þingið heimild til að framselja vald til erlendra aðila sem Noregur er hluti af. Þetta er þó að því gefnu að tveir þriðjuhlutar þingsins séu viðstaddir til að taka afstöðu og að framsalið megi ekki hafa bein áhrif á einstaklinga eða lögaðila sem er sá hluti sem deilan snýst meðal annars um.
Stefán Már Stefánsson, lagaprófessor og sérfræðingur í Evrópurétti, kom inn á það í Kastljósviðtali að hann hefði áhyggjur af framsali á ríkisvaldi og hvaða áhrif það gæti haft á einstaklinga og lögaðila. Það er því ekki ólíklegt að samtökin Nei til EU hafi eitthvað til síns máls er þetta atriði varðar enda mun orkupakkinn hafa víðtæk áhrif á einstaklinga og lögaðila þegar ACER leggur línurnar og ESA sér um framkvæmdir á meðan ríkið fær ekki rönd við reist.
Það sem hefur jafnframt verið fjallað um í þessu samhengi er það lagafordæmi sem felst í notkun á 115. greininni en hún var ekki sett á laggirnar fyrr en 1962. Fram að því snerist heimild fyrir valdframsali um að valdframsalið ylli litlu inngripi (norska: lite inngripende). Þegar 115. greinin var svo skrifuð var hún byggð á þessari hugmyndafræði og því er eðlilegt að það sé jafnframt tekið til skoðunar hvort orkupakkinn valdi sannarlega litlu inngripi eða ekki. Lögfræðingar Nei til EU halda því fram að svo sé ekki enda er hægt að sjá fyrir sér að inngripið geti orðið töluvert.
Málið verður rakið fyrir dómstólum í Osló hinn 23. september og munu samtökin þá komast að því hvort því verði vísað frá eða hvort hægt verði að halda áfram með lögsóknina. Búist er við niðurstöðu úr þessum fyrsta hluta strax í október og ef dómurinn verður Nei til EU í hag er ekki gert ráð fyrir endanlegri niðurstöðu fyrr en á næsta ári. Fari svo að samtökin vinni að endingu málið mun niðurstaðan hafa áhrif á Ísland þar sem Noregur hefur þá ekki mátt afnema stjórnskipulega fyrirvara og er kominn í tráss við sína stjórnarskrá. Fellur innleiðingin í Noregi þá úr gildi og orkupakkinn gildir því ekki heldur fyrir Ísland eða Liechtenstein.
Lítið hefur verið gert úr orkupakkanum af þingmönnum ríkisstjórnarinnar en hann er ekki svo lítill og áhrif hans eru víðtæk. Það verður áhugavert að fylgjast með framgangi mála í Noregi og í raun væri eðlilegast að bíða eftir niðurstöðu þar ytra áður en Ísland heldur áfram að meðhöndla málið í þinginu. Það er ekki laust við að ég spyrji mig enn á ný hvers vegna ríkisstjórninni liggur svona mikið á.
Anna Kolbrún Árnadóttir, alþingismaður.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 24. ágúst, 2019.