Fréttamiðillinn Kjarninn komst ekki að kjarnanum í frétt sinni sem birtist í netheimum fimmtudaginn 10. september 2020. Höfundur fréttarinnar virðist hvorki hafa aflað fullnægjandi gagna né byggt á gögnum sem Vegagerðin og aðrir hafa unnið hingað til varðandi Sundabraut. Yfirskrift fréttarinnar er: „Friðlýsingaráform Minjastofnunar setja lagningu Sundabrautar í uppnám“.
Fyrirsögn Kjarnans er ekki aðeins villandi heldur einnig ósönn þrátt fyrir að vísað sé í erindi Vegagerðarinnar til Minjastofnunar. Um er að ræða minjar frá 13. öld sem m.a. Kristján Eldjárn, fyrrverandi forseti Íslands, vildi ótvírætt vernda á Álfsnesi.
Höfundur fréttar Kjarnans virðist bíta höfuðið af skömminni þegar hann leggur upp með að Minjastofnun, sem lítið sem ekkert hefur verið hlustað á í öllu skipulagsferlinu hjá Reykjavíkurborg, sé líklega sökudólgurinn og vilji stöðva byggingu Sundabrautar. Ekkert er fjær sannleikanum sé litið til gagna málsins.
Sundabraut getur legið þannig í landinu að lega hennar muni einmitt ekki ógna fornminjum á Álfsnesi. Hins vegar horfir öðruvísi við um áform Reykjavíkur á svæðinu þegar kemur að áformum borgarinnar um iðnaðarhöfn við sundin blá og steinsnar frá Mosfellsbæ.
Áform Reykjavíkurborgar að koma fyrir iðnaðarhöfn í næsta nágrenni Mosfellsbæjar og ofan í afar viðkvæmar fornminjar frá 13. öld eru ekki í samræmi við lög og reglur um minjavernd. Skipulagsferlið virðist einnig hafa verið vanrækt af hálfu meirihlutans í Reykjavík og það vísvitandi.
Hver þekkir ekki til þess þegar talibanar í Afganistan sprengdu fornminjar í stjórnartíð sinni þar í landi? ISIS eyðilagði menningararf Palmyra í Sýrlandi og henti gaman að í fornu rómversku hringleikahúsi í sama mund og það var sprengt í loft upp. Nýlega varð forstjóri iðnaðarrisans Rio Tinto, sem rekur m.a. álverið í Straumsvík, rekinn eftir að hafa sprengt forna hella frumbyggja í Ástralíu í loft upp. Þetta reynast allt alþjóðlegar stórfréttir. Nú virðist sem ófáir borgarfulltrúar Reykjavíkur, undir leiðsögn Pírata, ætli sér að bakka talsvert aftur í þróunarsögunni enda virðist þroskinn talsvert takmarkaður sé litið til afgreiðslu þessa máls og allrar umfjöllunar um minjavernd, lög og reglur.
Til að svara fremur óvandaðri frétt Kjarnans um málið má benda á lokaeintak umhverfismatsskýrslu Vegagerðarinnar varðandi 1. áfanga Sundabrautar í maí 2004 en þar segir m.a. um minjavernd: „Engar friðlýstar fornleifar eru á svæðinu, en garður úr grjóti mun fara undir framkvæmdir Sundabrautar verði ákveðið að fara leið I.“
Í ítarlegri skýrslu Minjasafns Reykjavíkur nr. 139 varðandi 2. áfanga Sundabrautar, sem unnin var 2008, segir að í ljósi rannsókna: „...munu framkvæmdir Sundabrautar 2. áfanga ekki hafa mikil bein áhrif á fornleifar, miðað við það sem áður stóð til“. Þar er lagt til að lega brautarinnar verði fremur suðaustan í Álfsnesi en ekki í því suðvestan megin þar sem iðnaðarhöfn er hins vegar nú áformuð af hálfu meirihlutans í Reykjavík.
Þessu til viðbótar má minnast á skýrslu Borgarminjasafns Reykjavíkur nr. 191 frá árinu 2018 sem unnin var að beiðni umhverfis- og skipulagssviðs Reykjavíkur. Þar segir: „Minjasvæði Sundakots og búðasvæði verslunarstaðarins við Þerneyjarsund eru einstakar minjar og engar líkar í Reykjavík, bæði hvað varðar aldur minjanna og menningarlegt gildi þeirra og eru fiskibyrgin hluti af því.“ En í þessari skýrslu er sérstaklega litið til áforma um margra hektara iðnaðarhöfn ofan í minjar frá 13. öld. Þarna horfði þetta því öðruvísi við.
Það að blanda saman legu Sundabrautar í umræður um að reisa á Álfsnesi iðnaðarhöfn ofan í minjaheild frá 13. öld er rangt og villandi. Einnig er um er að ræða ómálefnalegt framlag meirihlutans í Reykjavíkurborg til iðnaðaruppbyggingar sem virðist að Sjálfstæðisflokkurinn ætli að styðja. Þar heggur sá er hlífa skyldi. Iðnaður er mikilvægur en hann verður að byggjast upp í samræmi við lög og reglur.
Í sama mund og lögmannafjöld er nú í herför gegn fámennri stofnun eins og Minjastofnun virðist standa eftir einbeittur pólitískur brotavilji með því að fara gegn lögum um minjavernd, fara gegn sögu þjóðar, tilvist minja og þannig sögu Reykjavíkur. Það kemur því spánskt fyrir sjónir að formaður skipulags- og samgönguráðs Reykjavíkurborgar hafi nýlega kvartað sáran í fjölmiðlum undan niðurrifi hverfisverndaðs húss við Skólavörðustíg sem byggt var í upphafi síðustu aldar en reka samhliða erindi borgarinnar um að verðmætar minjar um upphaf Reykjavíkur frá 13. öld verði „sprengdar í loft upp“.
Sundabraut er sögð ekki ógna minjum á Álfsnesi svo nokkru nemi að mati fornleifafræðinga en það mun fleiri hektara iðnaðarhöfn við Þerneyjarsund gera. Við þurfum iðnað og hafnir en verðum að fylgja lögum og reglum sem gilda í landinu.
Fyrir greinarhöfunda er það svo sem engin nýlunda að Píratar vilji leggja eitt hringleikarhús í rúst til að byggja sér annað nýrra er fellur betur að sögu þeirra og uppruna. Ekki styðja það.