Enn er verið að selja ofan af fjölskyldum, reka foreldra og börn út af heimilum sínum og krefjast áframhaldandi greiðslna. Svokölluð lyklafrumvörp hafa verið lögð fram á Alþingi a.m.k. fimm sinnum. Höfundur hefur að tilstuðlan Hagsmunasamtaka heimilanna lagt fram nýtt lyklafrumvarp til varnar neytendum. Farin er að nokkru leyti ný leið við útfærslu með hliðsjón af nýlegri lagaþróun. Brýnt er að lögfesta úrræði sem tryggi eigendum fasteigna sem lenda í greiðsluvanda nýja lausn, til að fyrirbyggja að aldrei aftur verði gerð önnur eins aðför að fjölskyldum og átt hefur sér stað frá hruni.
Nýtt lyklafrumvarp
Baksvið lyklafrumvarpsins er öllum ljóst. Tíu árum frá hruni liggur fyrir að tíu þúsund fjölskyldur voru reknar út á götu. Foreldrar með börn hrakin af heimilum sínum tugþúsundum saman, rétt eins og hér hefði átt sér stað styrjöld eða stórfelldar náttúruhamfarir. Þrjú þúsund manns hafa verið gerð gjaldþrota frá hruni. Fólk mátti þola miskunnarlausar aðfarir í innheimtu. Þrátt fyrir þetta hafa engar varnir verið reistar í þágu heimilanna.
Með frumvarpinu er gerð tillaga um að eftirstandandi veðskuldir falli niður í kjölfar nauðungarsölu á fasteign lántakanda. Gert er ráð fyrir að öll önnur úrræði séu fullreynd og fyrir liggi að lántaki hafi ekki getu til að standa undir lánum sem á húsnæði hans hvíla.
Markmið frumvarpsins er að stuðla að vandaðri lánastarfsemi með því að færa skuldurum að fasteignalánum þann kost að láta af hendi veðið að baki láni og ganga skuldlausir frá borði ef engin önnur úrræði finnast. Frumvarpið er þannig liður í því að dreifa áhættu í fasteignalánum. Hér á landi tíðkast helst að öll áhætta sé einhliða á herðum lántaka, veikari aðilans í samningnum.
Allir skertir sem til næst
Félagsmálaráðherra hefur svarað skriflegri fyrirspurn frá mér um hinar illræmdu skerðingar sem aldraðir, öryrkjar og aðrir lífeyrisþegar mega þola. Svarið ber með sér að nánast allir sem til næst eru skertir og hafðar af þeim bætur. Talan er vel yfir 90%. Ríkissjóður nærist á þessum skerðingum og væri mun verr staddur ef hann ekki nyti aðstoðar aldraðra og öryrkja. Góð staða ríkissjóðs, glansmyndin, er í boði þessa fólks svo nemur tugum milljarða.
Miðflokkurinn vill bæta hag lífeyrisþega og hverfa frá hinum hamslausu skerðingum sem þeir búa við. Lagði flokkurinn fram raunhæfar og fullfjármagnaðar tillögur í þessu efni við afgreiðslu fjárlaga. Þær hefði þess vegna mátt framkvæma þegar í stað. Flokkurinn leggur hins vegar ekki nafn sitt við ófjármagnaðar tillögur bornar fram af sýndarmennsku, leggst ekki gegn þeim en greiðir þeim ekki atkvæði.
Höfundur: Ólafur Ísleifsson, þingmaður Miðflokksins í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Pistillinn birtist í Morgunblaðinu þann 24. janúar, 2020