Tugir þúsunda íbúa á Reykjanesi búa nú við þá stöðu að híbýli þeirra hafa verið án hefðbundinnar húshitunar dögum saman, í miðju kuldakasti. Til að bæta gráu ofan á svart þolir rafmagnskerfið ekki það álag sem rafmagnsofnum fylgir, sé ætlunin að hita hús með þeim en ekki bara stök herbergi.
Á meðan unnið er hörðum höndum að því að koma heitu vatni aftur á svæðið, við erfiðar aðstæður, er rétt að spyrja sig: hvernig lentum við á þessum stað? Gátum við gert eitthvað betur á fyrri stigum. Hvað nú?
Í ágætri skýrslu um stöðu hitaveitna á Íslandi, sem unnin var að beiðni orkumálaráðherra og kom út síðastliðið vor, var dregin upp hryggðarmynd af stöðu þeirra. Tvær af hverjum þremur veitum eru taldar eiga við fyrirsjáanlegan vanda við að mæta eftirspurn.
Fólk fékk nasaþefinn af þessu þegar sundlaugum var lokað í kuldatíð í fyrra. Sú ótrúlega mynd var dregin upp í skýrslunni að í raun hafi sáralítið verið aðhafst hvað frekari öflun heits vatns varðar í tvo áratugi. Það er auðvitað ótrúlegt og óboðlegt, á jarðhitalandinu Íslandi.
Hvað framleiðslu rafmagns varðar er staðan ekki mikið skárri og hreinlega grátleg þegar horft er til þess hversu illa hefur gengið að koma verkefnum um flutningslínur í framkvæmd.
Nú um stundir væri til dæmis ágætt ef Suðurnesjalína 2, sem hefur verið lengi í tafaferli, gæti flutt rafmagn inn á svæðið. Sama á við um flutningslínur á milli landshluta en veikburða flutningsnet veldur gríðarlegu tjóni og sóun í orkukerfinu.
Hvað heita vatnið varðar, rafmagnsframleiðslu og flutningskerfin höfum við flotið sofandi að feigðarósi.
Þegar regluverk um orkuframleiðslu og tengd mál var formað, lög um umhverfismat, rammaáætlun og fleira, var örugglega ekki ætlun þeirra sem það gerðu að koma málum þannig fyrir að illmögulegt væri að komast áfram, jafnvel með verkefni sem eru í nýtingarflokki rammaáætlunar. Nálarauga umhverfismatsins væri svo þröngt að orkulandið Ísland yrði orkulaust.
Við verðum að vakna gagnvart þessum málum og sjálfur tel ég blasa við að sérlög um tiltekna virkjunarkosti og línulagnir séu leiðin fram á við; við núverandi ástand endalausra tafa verður ekki búið lengur.
Höfundur er þingflokksformaður Miðflokksins. bergthorola@althingi.is